Nie brakuje doskonałych przykładów zarządzania odpadami ze świata, wystarczy wymienić Wiedeń czy Lahti. Jednak ten rodzaj praktyk nie nadaje się do kopiowania w całości. Każda gmina, szukając sposobu na poprawę gospodarki odpadami, musi samodzielnie zdiagnozować wyzwania przed którymi stoi, żeby dobrać do nich adekwatne rozwiązania. Jakie pomysły opracowali uczestnicy programu Zielony Lider 2023 dla swoich społeczności? Oto krótki przegląd.
Stowarzyszenie Ekohoryzont likwiduje dzikie wysypiska
Stowarzyszenie Ekohoryzont z Parzęczewa (woj. łódzkie) postawiło sobie za cel likwidację dzikich wysypisk i organizację odbioru odpadów problematycznych. Zmiany te wesprze edukując mieszkańców gminy. Żeby rozwiązać problem zespół przygotuje na początek mapę dzikich wysypisk. Wybierze pilotażowy teren, na którym wprowadzi monitoring oraz tablice informacyjne. W trakcie akcji opublikuje artykuły popularyzacyjne w mediach lokalnych. Nie zabraknie też spotkań z mieszkańcami. Szkolenia zostaną przygotowane zarówno dla dzieci jak i dorosłych. Głównym celem będzie wyposażenie mieszkańców w wiedzę na temat gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ). Powstanie też film promocyjny o punkcie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK) przybliżająca mieszkańcom tę instytucję oraz mapa przedsiębiorstw odbierających odpady problematyczne.
Mniej odpadów biodegradowalnych w Miedzianej Górze i Stawigudzie
Zespół z Miedzianej Góry (woj. świętokrzyskie) pracował w trakcie Zielonego Lidera nad problemem wzrastającej liczby odpadów. Podczas wstępnej analizy samorządowcy doszli do wniosku, że gmina osiągnie najlepszy efekt jeśli do 2025 roku zmniejszy procent odpadów biodegradowalnych w masie odpadów zmieszanych. Ponieważ jest to temat dla mieszkańców stosunkowo nowy, akcja rozpocznie się od edukacji zachęcającej do zakładania przydomowych kompostowników. Chętni otrzymają pojemniki służące do składowania biodegradowalnych odpadów. Te ustawione w przestrzeni publicznej mają posłużyć do demonstracji sposobu ich użytkowania. Ponieważ jedną z zachęt mają być ulgi w opłatach za wywóz odpadów, zespół planuje także kontrole na posesjach, w których deklarowano założenie kompostownika. Ulga wynosi 4 zł na osobę i jest uwzględniania w rozliczeniu odbioru odpadów komunalnych. Poprawny przebieg akcji wymaga także przygotowań ze strony organizatorów i spójnych komunikatów wszystkich instytucji publicznych. Dlatego pracownicy szkół i zakładu gospodarki komunalnej przejdą serię warsztatów oraz spotkań instruktażowych. Ze szkoleń skorzystają także mieszkańcy. Zespół przekaże kompleksową wiedzę na temat jakości kompostu, zarówno podczas spotkań stacjonarnych, e-szkoleń, jak i artykułów publikowanych w prasie.
Także Stawiguda (woj. warmińsko-mazurskie) planuje uzdrowić gospodarkę odpadami, przekonując mieszkańców do wykorzystania bioodpadów we własnych ogrodach. Głównym elementem programu są akcje edukacyjne i dofinansowanie zakupu kompostowników. Aby zaktywizować mieszkańców gmina uruchomi edukację połączoną z prostym systemem zachęt i kontroli. Kampania ma też zbudować większą świadomość kosztów wynikających ze składowania i obróbki odpadów – ostatecznie są one ponoszone przez mieszkańców. Samorząd zamierza więc komunikować oszczędności wynikające z mniejszego obłożenia pracą sortowni odpadów i składowiska śmieci. Przewidziane są także kontrole firm odbierających odpady. Samorząd monitorował postępy nie czekając na zakończenie programu. Już w trakcie akcji widoczne było zmniejszenie się liczby bioodpadów oraz odpadów zmieszanych.
Centrum edukacyjne w Iławie
Stowarzyszenie naturalnie! ekoturystyka i ekożycie dostrzegło na terenie Iławy (woj. warmińsko-mazurskie) i okolic kilka powiązanych ze sobą problemów wynikających z braku zrównoważonego gospodarowania odpadami. Śmieci są spalane, powstają również dzikie wysypiska, co prowadzi do dewastacji obszarów naturalnych. Nieskuteczna jest także gospodarka ściekami. Ponieważ są to praktyki osadzone w nawykach lokalnej społeczności zespół postawił sobie za podstawowy cel stworzenie w Iławie Centrum Zielonego Rozwoju, czyli miejsca edukacji ekologicznej mieszkańców. Obsługą zajmie się lokalne środowisko edukatorów promujących gospodarkę obiegu zamkniętego (GOZ). W programie znajdą się zarówno informacje o zmianach klimatu, jak i obiegu wody. Będą to głównie wystawy i warsztaty budujące poczucie dumy z walorów przyrodniczych okolicy, ale i odpowiedzialność za planetę w tym najbliższym kontekście. Zespół założył otwartą formułę, w której mogą się prezentować przedsiębiorcy oferujący technologie przydatne w przechodzeniu do GOZ.
Segregacja odpadów w budynkach wielorodzinnych – Nowy Sącz
W mieście stoi 250 wiat śmietnikowych. Łącznie zebrane w 2022 odpady osiągnęły wagę 343 863 ton, z czego najwięcej, bo 210 430 to odpady zmieszane. Władze Nowego Sącza (woj. małopolskie) dostrzegły, że problem niewłaściwej segregacji odpadów dotyczy w głównej mierze zabudowy wielorodzinnej. Dlatego zespół planuje przygotowanie poradnika prawidłowej segregacji wieszanego w wiatach śmietnikowych. Do promocji dobrych praktyk posłużą też treningi segregacji i recyklingu organizowane dla seniorów. Miasta wprowadziło bezpłatną aplikację EcoHarmonogram zawierającą m.in. harmonogram wywozu odpadów oraz informacje do której frakcji powinien trafić dany odpad. Wsparciem akcji edukacyjnej są Nowosądeckie Dni Recyklingu i Czystego Powietrza, Święto Ekologii i Zrównoważonego Stylu Życia, a także akcja sprzątania rzeki razem z mieszkańcami i konkursy ekologiczne dla szkół.
Zdjęcie w nagłówku Manfred Antranias Zimmer z Pixabay.
