Rozpoczynamy realizację dwuletniego projektu Miejskie ostoje bioróżnorodności, w ramach którego będziemy pracować nad zmianą podejścia urzędników i decydentów do miejskiej przyrody oraz wyposażeniem ich w niezbędną wiedzę, umiejętności i narzędzia aby taka zmiana była możliwa.
Co chcemy osiągnąć?
Projekt ma na celu wsparcie samorządów miejskich w zmianie tradycyjnych sposobów utrzymania zieleni miejskiej i obiektów wodnych. Na jakie? Bardziej zrównoważone i odpowiadające na potrzeby wynikające ze zmiany klimatu. Na przykład poprzez:
- zmniejszenie intensywności koszenia czy grabienia,
- bardziej świadome działania nakierowane na tworzenie stref biocenotycznych,
- zmianę doboru gatunkowego na rośliny rodzime,
- renaturalizację zadrzewień parkowych i obiektów wodnych,
- zwiększanie bioróżnorodności i retencji.
Aby wprowadzanie tych zmian było możliwe, celem naszych działań jest również budowanie dla nich akceptacji. Zwiększanie bioróżnorodności i zróżnicowanie intensywności utrzymania miejskiej przyrody to ważne narzędzia adaptacji miasta do zmiany klimatu. Dlatego chcemy budować poparcie dla nich wśród mieszkańców miast i innych podmiotów zaangażowanych w utrzymanie zieleni.
Projekt potrwa od stycznia 2024 do grudnia 2025.
Dlaczego to jest ważne?
Tereny zieleni i wody w miastach to istotne narzędzie ochrony mieszkańców i infrastruktury przez negatywnymi skutkami zmiany klimatu. Gwałtowne opady i związane z nimi powodzie błyskawiczne i podtopienia, zjawisko wyspy ciepła i fale upałów czy przewlekłe susze mają coraz większy wpływ na zdrowie i jakość życia mieszkańców. Zwiększają też koszty utrzymania miejskiej infrastruktury. Rozwój błękitno-zielonej infrastruktury to jedno z podstawowych narzędzi adaptacji miast do zmian klimatu i ochrony miejskiej bioróżnorodności.
Potencjał terenów zieleni i wody do oferowania usług ekosystemów, które zwiększają odporność miast na negatywne zjawiska pogodowe, zależy od bieżących praktyk zarządczych i utrzymaniowych. Tradycyjne ogrodnictwo nadal dominuje w wielu polskich miastach. Promuje ono działania, które nie tylko nie sprzyjają bioróżnorodności i zwiększaniu potencjału ekosystemów do oferowania usług ale również mają negatywny wpływ na środowisko. Generują hałas, czy emisje pyłów i zanieczyszczeń ze spalania paliw.
W miastach żyje 60% ludności Polski (GUS, 2022) a ogólnoświatowe trendy prognozują wzrost tego odsetka w przyszłości. Dodatkowo wraz z rozwojem gospodarczym polskie miasta rozlewają się na otaczające tereny rolne i przyrodnicze. Odpowiedzią jest wspieranie mniej ujarzmionej zieleni, wzrostu miejskiej bioróżnorodności i renaturalizacji obiektów wodnych. Budowanie akceptacji dla dzikiej przyrody jest kluczowym działaniem dla zwiększenia świadomości Polaków dot. konieczności ochrony bioróżnorodności, mitygacji i adaptacji do zmiany klimatu.
Zaczniemy od badań i diagnozy sytuacji
Projekt rozpoczęliśmy od przeprowadzenia badania percepcji różnych form “dzikiej” przyrody w mieście. Badaliśmy jak mieszkańcy postrzegają strefy biocenotyczne, łąki kwietne, zarośla, naturalne obiekty wodne. Skorzystaliśmy z ogólnopolskiego badania ankietowego online oraz badań fokusowych wśród mieszkańców miastach różnej wielkości – tych w których funkcjonują zarządy zieleni i pozostałych. Nasze doświadczenia wskazują, że postawy mieszkańców moga stanowić istotną barierę dla wdrażania zmian w utrzymaniu miejskiej zieleni. Czy rzeczywiście są sceptyczne wobec tworzenia ostoi bioróżnorodności, czy zmniejszania częstości koszenia lub renaturyzacji obiektów wodnych?
Badania pozwoliły nam lepiej zrozumieć przekonania i postawy mieszkańców. Udało nma się zidentyfikować funkcjonujące w opinii społecznej mity. Pomogło nam to wypracować rekomendacje związane z komunikowaniem planowanych zmian i budowaniem społecznej akceptacji dla nich.
Przeczytaj raport podsumowujący wyniki badania!
Jakie działania skierujemy do urzędników i decydentów?
W 2022 roku, Fundacja Sendzimira opracowała we współpracy z 35 urzędami polskich miast Standardy utrzymania terenów zieleni w miastach, które były pierwszym krokiem do rozpowszechnienia nowego podejścia do utrzymania zieleni. Prowadzone w ramach projektu działania mają pomóc wdrażać te części opracowania, które w szczególności prowadzą do pozytywnego wpływu na środowisko i przyrodę miejską. Planujemy:
- serię 6 webinarów specjalistycznych w formie paneli z udziałem ekspertów-praktyków na temat dobrych praktyk z polskich miast dot. utrzymania terenów zieleni miejskiej w sposób sprzyjający bioróżnorodności i budowaniu odporności miast na zmiany klimatu, przygotowanych we współpracy z miesięcznikiem branżowym Zieleń Miejska; webinary odyły się od września do grudnia 2024 r., więcej informacji na stronie wydarzenia; nagrania webinarów można obejrzeć tutaj;
- 6-cio tygodniowe (02-03.2025) szkolenie e-learningowe prowadzone z wykorzystaniem innowacyjnych metod dydaktycznych Fundacji opartych na dwuetapowym podejściu i kształtowaniu umiejętności przez wypracowywania rozwiązań rzeczywistych problemów (dowiedz się więcej o programie);
- serię 4 warsztatów dla absolwentów szkolenia e-learningowego (04-09.2025):
- Jak zarządzamy zielenią miejską? – skuteczne komunikowanie mieszkańcom zmian w sposobie zarządzania zielenią miejską
- Jak wprowadzać w praktyce strefowe podejście do utrzymania terenów zieleni w mieście?
- Wyznaczanie i rozwój różnej wielkości stref biocenotycznych w mieście oraz zasady i sposoby pozwalające pozostawić martwe drewno
- Renaturalizacja zbiorników wodnych w mieście i utrzymanie dolin rzecznych
- konferencję podsumowującą projekt (10.2025) (przeczytaj wspomnienia z naszej ostatniej konferencji)
- serię artykułów w prasie branżowej
- artykuły na stronie uslugiekosystemow.pl
Zgłoś się do udziału w naszym programie szkoleniowym do 27 lutego 2025 r.!
Jakie działania planujemy dla mieszkańców miast?
Tworzenie ostoi bioróżnorodności, zmniejszenie częstości koszenia itp. może budzić opór lokalnej społeczności. Czy rozumie ona dlaczego takie praktyki są wdrażane? Czy raczej postrzega jako nieuzasadniony brak dbałości o tereny publiczne. Dodatkowo poczucie estetyki wielu mieszkańców sprawia, że oczekują zieleni uporządkowanej, ta mniej intensywnie utrzymywana, obniża poczucie bezpieczeństwa, co skutkuje skargami. Postrzeganie przyrody w mieście ogranicza się tylko do przyrody urządzonej, a wiedza na temat jej funkcji innych niż rekreacyjne jest niewielka. Mieszkańcy miast mają ograniczony kontakt z dzikimi, naturalnymi ekosystemami, więc nie znają przyrody i towarzyszy im lęk przed nią. Dlatego w ramach projektu stawiamy na działania edukacyjne i budujące świadomość. Planujemy:
- serię podcastów edukacyjnych i audycji radiowych na temat utrzymania terenów zieleni miejskiej w sposób przyjazny dla bioróżnorodności i sprzyjający budowaniu odporności miast na zmiany klimatu
- serię artykułów na stronie uslugiekosystemow.pl na temat miejskiej przyrody
- kampanię w mediach społecznościowych – na naszych profilach Facebook i LinkedIn
Projekt został dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za publikowane na stronie treści odpowiada wyłącznie Fundacja Sendzimira.