W partnerstwie z Gminą Leśna i firmą doradczą COWI z Norwegii, od grudnia 2021 r. do kwietnia 2024 r. realizowaliśmy projekt, którego celem było wypracowanie i wdrożenie rozwiązań opartych na przyrodzie, które pomagają radzić sobie z problemem suszy i powodzi.
Odwiedź stronę internetową projektu!
Cele projektu
Położoną na Pogórzu Izerskim, nad rzeką Kwisą, Gminę Leśna regularnie dotykają powodzie i susze. Wraz ze zmieniającym się klimatem zjawiska te, będą się nasilać. Dlatego tak ważne jest nie tylko zaplanowanie skutecznych działań adaptacyjnych, ale również zwiększenie świadomości mieszkańców regionu jak radzić sobie z tymi wyzwaniami.
Badanie geoankietowe i warsztaty dla mieszkańców Gminy Leśna
Działania edukacyjne projektu poprzedziliśmy badaniem percepcji i poziomu wiedzy mieszkańców regionu o wyzwaniach związanych ze zmianami klimatu w ich okolicy oraz możliwościach przeciwdziałania ich skutkom. Użyliśmy do tego celu specjalnie dedykowanej geoankiety.
W drugim kroku przeprowadziliśmy warsztaty, z wykorzystaniem narzędzia Piramida VISIS, dla interesariuszy reprezentujących rożne grupy społeczne i instytucje z terenu Gminy Leśna. Spotkanie to pozwoliło określić najważniejsze wyzwania i główne kierunki działania, jakie powinny być podejmowane w gminie pod kątem adaptacji do zmian klimatu, przeczytaj relację.
Wyniki badania geonakietowego oraz warsztatów wykorzystamy, by lepiej dopasować działania edukacyjne do potrzeb lokalnej społeczności.
Seminarium inaugurujące projekt
Oficjalnie zainaugurowaliśmy projekt wśród interesariuszy z regionu Pogórza Izerskiego 5 kwietnia 2022 r. Podczas 2-dniowego seminarium specjalistycznego z udziałem przedstawicieli partnera projektu z Norwegii (COWI) rozmawialiśmy o powiązaniach między wyzwaniami związanymi ze zmianami klimatu na terenach górskich, a sposobem zagospodarowania terenu. Nie zabrakło dobrych praktyk z Polski, Islandii i Norwegii. Celem seminarium było podniesienie wiedzy uczestników w zakresie praktycznych rozwiązań zwiększania retencji krajobrazowej.
W kolejnych dniach, spotkanie partnerów projektu pozwoliło na wymianę wiedzy i doświadczeń w obszarze implementacji systemów retencjonowania wody oraz analizę zaplanowanej do realizacji na terenie gminy koncepcji systemu błękitno-zielonej infrastruktury.
Błękitno-zielona infrastruktura w Gminie Leśna
W październiku 2023 skończyliśmy realizację kompleksowego, innowacyjnego systemu błękitno-zielonej infrastruktury w Leśnej. Składa się on z demonstracyjnych rozwiązań opartych na przyrodzie, które mają na celu łagodzenie głównych wyzwań związanych ze zmianą klimatu: suszy oraz powodzi wynikających z nawalnych opadów.
Zielone ściany i dachy, łąki kwietne, nasadzenia drzew, ogrody deszczowe, niecki i rowy infiltracyjne, rozszczelnienia powierzchni nieprzepuszczalnych i renaturyzacja otoczenia potoku Bruśnik, pozwoliły zatrzymać wodę w miejscu opadu, zapobiegając lokalnym podtopieniom.
Oświetlenie solarne, ławki, naturalny plac zabaw, stojaki i stacja naprawcza dla rowerów, kompostowniki czy strefa hamakowa uatrakcyjniają okolicę i sprzyjają promowaniu przyjaznego dla klimatu stylu życia.
Realizacja większości obiektów miała charakter warsztatowy, co pozwoliło mieszkańcom i mieszkankom gminy nauczyć się jak w praktyce zwiększać zatrzymywanie wody w miejscu opadu. Zobacz relację z warsztatów praktycznych.
Izerskie Centrum Adaptacji oraz ścieżka edukacyjna
Mieszkańcy, turyści i inni użytkownicy terenu mają możliwość dokładnego poznania stworzonych rozwiązań adaptacyjnych dzięki towarzyszącej im ścieżce edukacyjnej. Ścieżka obejmuje kilkanaście stacji. Poświęciliśmy je wyzwaniom związanym ze zmianami klimatu z jakimi boryka się Leśna i inne gminy w regionie. Zaprezentowaliśmy również rozwiązania oparte na przyrodzie (NBS), które powstały na terenie gminy.
Stworzony system BZI jest częścią zainaugurowanego w projekcie Izerskiego Centrum Adaptacji do zmian klimatu (ICA). Wraz ze ścieżką edukacyjną, stanowią nowy, ważny punkt na mapie regionu. Znalazły się tam modelowe rozwiązania, które dzięki przygotowanym materiałom edukacyjnym będą możliwe do samodzielnej multiplikacji przez odwiedzających.
Odwiedź wirtualną ścieżkę Błękitno-zielona Leśna!
Aktywności edukacyjne dla mieszkańców
Działaniom inwestycyjnym towarzyszyły wydarzenia o charakterze edukacyjnym oraz szeroko zakrojona kampania informacyjna w regionie. Działania edukacyjne i demonstracyjne skoncentrowały się wokół Izerskiego Centrum Adaptacji do zmian klimatu. Głównym ich celem było zwiększenie świadomości wszystkich interesariuszy na temat powiązań między zagospodarowaniem terenu a występowaniem suszy i powodzi oraz wyposażenie ich w wiedzę na temat adaptacji i mitygacji zmian klimatu na obszarach górskich.
W ramach projektu zrealizowaliśmy:
3 dniowe szkolenie dla lokalnych edukatorów (listopad 2022), którzy byli potem zaangażowani w prowadzenie warsztatów w ICA dla mieszkańców oraz zapewniają kontynuację działań edukacyjnych po zakończeniu projektu.
Dwa pikniki edukacyjne:
-
- „Między suszą a powodzią” na temat adaptacji i mitygacji zmian klimatu, którego celem było przybliżenie założeń projektu mieszkańcom i turystom (czerwiec 2022);
- piknik inaugurujący Izerskie Centrum Adaptacji do zmian klimatu i ścieżkę edukacyjną (październik 2023).
10 praktycznych warsztatów tworzenia błękitno-zielonej infrastruktury (jesień 2023) – angażujących lokalną społeczność we współtworzenie zaplanowanych rozwiązań, by z sukcesem wdrażali je we własnym otoczeniu, przeczytaj relację z warsztatów.
10 praktycznych warsztatów w Izerskim Centrum Adaptacji do zmian klimatu (wiosna 2024); warsztaty poprowadzili lokalni edukatorzy przeszkoleni w projekcie i eksperci; pokazali mieszkańcom jak mogą w praktyczny sposób realizować różne działania na rzecz środowiska i zwiększania retencji krajobrazowej.
Konferencja podsumowująca i specjalistyczne warsztaty
Na zakończenie projektu (w marcu 2024) zrealizowaliśmy konferencję podsumowującą w Jeleniej Górze. Wydarzenie zgromadziło włodarzy sąsiadujących gmin oraz przedstawicieli instytucji działających na rzecz zrównoważonej gospodarki wodnej w regionie. Pozwoliło na popularyzację rezultatów projektu i zachęciło uczestników i uczestniczki do wdrażania podobnych rozwiązań na swoich terenach, tak by wzmacniać wspólnie odporność regionu Gór Izerskich na skutki zmiany klimatu. W ramach konferencji zaprezentowaliśmy w trakcie wizyty terenowej obiekty stworzone w ramach projektu oraz inne możliwe rozwiązania NBS; omówiliśmy uwarunkowania formalne tego typu inwestycji oraz możliwe źródła finansowania.
Przeczytaj relację z konferencji i obejrzyj reportaż filmowy:
Kluczową barierą dla realizacji NBS jest brak specjalistów z wiedzą i doświadczeniem w zakresie planowania przestrzeni pod kątem wdrażania rozwiązań opartych na przyrodzie. Dlatego też po konferencji eksperci z Fundacji Sendzimira przeprowadzili warsztaty specjalistyczne w zakresie projektowania błękitno-zielonej infrastruktury. W 4-dniowym kursie wzieli udział architekci krajobrazu, urbaniści, projektanci odwodnień i urządzeń retencyjnych. Przeszkolenie 15 specjalistów z regionu zwiększa szansę realizacji kolejnych tego rodzaju inwestycji na tym obszarze.
Baza wiedzy
W ramach projektu na potrzeby działań edukacyjnych i kampanii powstały również materiały edukacyjne jak:
- publikacja Jak zatrzymywać wodę w krajobrazie?, będąca katalogiem rekomendowanych rozwiązań adaptacyjnych i mitygacyjnych z wykorzystaniem NBS na terenach miejskich i wiejskich,
- reportaż z realizacji projektu w Leśnej,
- seria 4 krótkich filmów, na temat wyzwań związanych ze zmianą klimatu w regionie oraz modelowych NBS na terenach miejskich i wiejskich,
- wirtualna ścieżka edukacyjna po demonstracyjnych rozwiązaniach opartych na przyrodzie w Leśnej,
- interaktywna mapa miejsc sprzyjających retencji na terenie Leśnej i okolic,
- strona zielonalesna.pl, na której znajdują się wszystkie wypracowane materiały.
Projekt “Między suszą a powodzią. Błękitno-zielona infrastruktura w gminie Leśna” korzysta z dofinansowania o wartości 836 960 euro otrzymanego od Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w ramach funduszy EOG w ramach Programu Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu; obszar programowy: Klimat. Celem projektu jest zwiększenie odporności gminy Leśna na zmiany klimatu, szczególnie susze i powodzie, poprzez realizację systemu błękitno-zielonej infrastruktury, w tym demonstracyjnej bazy edukacyjnej oraz kampanii informacyjnej o zasięgu regionalnym.
Potrwa od 1 grudnia 2021 do kwietnia 2024 r.
Wspólnie działamy na rzecz zielonej Europy.
