Projekt realizowaliśmy od stycznia 2022 do kwietnia 2024. Jego celem było pogłębienie wiedzy uczniów i nauczycieli szkoły podstawowej na temat roli błękitno-zielonej infrastruktury w adaptacji do zmian klimatu.
W partnerstwie z Urzędem Dzielnicy Wawer m.st. Warszawy oraz PS Paaby Prosess – Edu_Action z Norwegii, stworzyliśmy centrum edukacji, z którego korzystać mogą wszystkie osoby mieszkające w Warszawie.
Obejrzyj reportaż z realizacji projektu:
Cel projektu Szkoła przyjazna klimatowi
Wawer jest największą pod względem powierzchni dzielnicą Warszawy. Często dotykają go dotkliwe podtopienia, będące skutkiem gwałtownych opadów. Projekt zakładał kompleksowe zagospodarowanie wód opadowych z wykorzystaniem błękitno-zielonej infrastruktury (BZI) wokół Szkoły Podstawowej nr 195 im. Króla Maciusia I w Warszawie. Realizacja inwestycji doprowadziła do rozwiązania problemu powodzi natychmiastowych na sąsiadujących ze szkołą terenach. „Otoczenie Szkoły Podstawowej nr 195 było regularnie podtapiane. Wchodząc na teren szkoły niejednokrotnie brodziło się w ogromnych kałużach” – wspomina Judyta Łuczyńska, koordynatorka projektu w Fundacji Sendzimira.
Wzorcowe zagospodarowanie terenu szkoły partnerzy projektu wykorzystali do prowadzenia działań edukacyjnych i informacyjnych na temat roli BZI w adaptacji terenów zurbanizowanych do zmian klimatu. Promocja rozwiązań łatwych do powielania pozwala na rozpowszechnienie ich stosowania w innych placówkach edukacyjnych i przez mieszkańców całej Warszawy. Obejrzyj wirtualną ścieżkę edukacyjną, żeby zobaczyć jak wygląda szkolne podwórko.
Co wydarzyło się w ramach projektu?
Przy szkole stworzyliśmy demonstracyjny system obiektów BZI wraz ze ścieżką edukacyjną na temat mitygacji i adaptacji do negatywnych skutków zmian klimatu. Wszystkie prace przeprowadziliśmy partycypacyjnie, przy udziale całej społeczności szkolnej, którą przygotowaliśmy do udziału w projekcie. Zainteresowani tematyką nauczyciele, zarówno ze szkół warszawskich jak i całego kraju, mogli skorzystać z bezpłatnego programu szkoleniowego, scenariuszy lekcji oraz publikacji. Wszystkie działania zakończyliśmy w kwietniu 2024 r. Poniżej prezentujemy najwazniejsze wydarzenia:
Warsztaty dla nauczycieli i uczniów szkoły nr 195 (marzec 2022)
Pierwszą aktywnością, w ramach projektu, była realizacja warsztatów dla nauczycieli pracujących w Szkole Podstawowej nr 195. W trakcie spotkań nauczyciele poznali dobre praktyki działań edukacyjnych z Polski i Norwegii, co umożliwiło im stworzenie scenariuszy lekcji na temat adaptacji i mitygacji zmian klimatu. Na bazie opracowanych planów lekcji, w 22 klasach przeprowadzili zajęcia tematyczne, które wprowadziły społeczność szkolną w tematykę projektu.
Konsultacje z udziałem społeczności szkoły nr 195 (wiosna 2022)
Uczniowie i nauczyciele wzięli udział w warsztatach projektowania wybranych obiektów – w tym ogrodu deszczowego połączonego z ławką oraz kieszonkowego parku.
Powstałe w wyniku prac warsztatowych koncepcje, po opracowaniu przez projektanta, poddaliśmy konsultacjom. Umożliwiło to zebranie uwag i komentarzy do projektów i uwzględnienie oczekiwań użytkowników terenu. Przeczytaj podsumowanie warsztatów i konsultacji.
Szkoła przyjazna klimatowi – projekty i realizacja obiektów BZI (jesień 2023)
Wyniki warsztatów i procesu konsultacji wykorzystaliśmy do przygotowania projektów wykonawczych wszystkich rozwiązań BZI i elementów małej architektury. Realizację obiektów BZI przeprowadziliśmy we współpracy z Urzędem Dzielnicy Wawer i społecznością szkolną. Łącznie na terenie Szkoły Podstawowej nr 195 zrealizowaliśmy 45 różnych rozwiązań opartych na przyrodzie. Wśród nich znajdą się ogrody deszczowe w pojemnikach i gruncie, zbiorniki na deszczówkę, łąki kwietne, zielone ściany i zadaszenia, rozszczelnienia oraz parki kieszonkowe.
Wszystkie obiekty zrealizowaliśmy z uczniami i nauczycielami, na początku roku szkolnego 2023/2024. Uczniowie mogli zapoznać się z poszczególnymi etapami budowy obiektów BZI. Dowiedzieli się jak pielęgnować posadzone rośliny i jak dbać o stworzone obiekty w kolejnych latach. Przeczytaj podsumowanie warsztatów praktycznych.
Scenariusze lekcji i publikacja edukacyjna (grudzień 2023 – luty 2024)
W oparciu o doświadczenia zebrane w projekcie, opracowaliśmy:
- konspekty lekcji z zakresu wykorzystania BZI do adaptacji i mitygacji zmian klimatu wraz z kartami zadań dla dzieci młodszych i starszych. Tutaj znajdziesz nasze scenariusze.
- poradnik zakładania obiektów BZI przy szkołach i wykorzystania ich w działaniach edukacyjnych, który trafi do szkół podstawowych w Warszawie i całej Polsce. Przeczytaj go bezpłatnie tutaj.
- film edukacyjny na temat sadzenia drzew:
Ścieżka, piknik i działania informacyjne (jesień 2023)
Ścieżka edukacyjna, prezentuje wzorcowe rozwiązania stworzone przy szkole. Wszyscy jej użytkownicy mogą dowiedzieć się jak funkcjonują i czemu służą poszczególne obiekty oraz uzyskać dokładne wskazówki jak samodzielnie wdrożyć podobne rozwiązania. Rozwiązania, zaprezentowane na ścieżce wypromowaliśmy wśród mieszkańców dzielnicy, w trakcie pikniku edukacyjnego 28 października 2023.
Teren szkoły może być wykorzystywany do prowadzenia dalszej edukacji w zakresie adaptacji i mitygacji zmiany klimatu dla uczniów warszawskich szkół.
Program szkoleniowy dla nauczycieli (luty – kwiecień 2024)
Dwuetapowy program szkoleniowy dot. edukacji o adaptacji i mitygacji zmian klimatu w miastach, z wykorzystaniem BZI skierowaliśmy do nauczycieli i zarządców szkół z całej Polski. W części online (miesięcznym kursie e-learningowym) wzięło udział ponad 130 osób, z których 20 zaprosiliśmy na warsztaty w Warszawie.
Mikro rozwiązania sprzyjające retencji w pięciu innych szkołach w Wawrze
W kwietniu 2024 r. zrealizowaliśmy dodatkowe warsztaty praktyczne na terenie 4 wawerskich szkół podstawowych i jednego liceum ogólnokształcącego. Z każdą jednostką rozmawialiśmy o jej potrzebach a wszystkie działania w terenie wykonywaliśmy z ochotnikami – uczniami, uczennicami i osobami uczącymi. Co powstało w ramach naszych działań?
Zagospodarowanie wody deszczowej w szkole podstawowej nr 404
W miejscu zastoisk wody deszczowej, utworzyliśmy linearny ogród deszczowy w gruncie, którego zadaniem jest odwodnienie pobliskich ciągów pieszych i ochrona fundamentów przed zalewaniem. Aby odizolować teren szkoły od ulicy posadziliśmy przy ogrodzeniu pnącza. Dzięki założeniu zielonej ściany i dodatkowym nasadzeniom w „pokojach architektonicznych” użytkownicy terenu będą mogli korzystać z przyjaznych wodzie i przyrodzie miejsc rekreacji. Łącznie zmieniliśmy 250 m2 powierzchni!
Bioróżnorodność i miejskie uprawy w szkole podstawowej nr 109
Mając do zagospodarowania 190 m2 mogliśmy poszaleć – i tak się stało. Szkolny zakątek bioróżnorodności pozwolił na wydzielenie stref dla różnych organizmów: ssaków, ptaków czy owadów. Stworzyliśmy nieckę retencyjną, posadziliśmy rośliny o różnym pokroju i właściwościach, tworząc założenie wielopiętrowe – odwołujące się do piętrowości lasu. Aby wykorzystać ogród również do uprawy warzyw, stworzyliśmy podwyższone grządki permakulturowe.
Edukacja w terenie przy XXVI Liceum Ogólnokształcącym
Obszar szkoły ponadpodstawowej to duży teren zieleni. Często pozostawionej samej sobie – co cieszy, ale także stanowi wyzwanie jak teren wykorzystać do zajęć edukacyjnych. Dlatego postanowiliśmy wyposażyć jednostkę w elementy, pomagające w eksplorowaniu. Pod jedną z rur spustowych umieściliśmy zbiornik na deszczówkę, aby móc wykorzystywać zebraną wodę do podlewania nowo posadzonych krzewów. Założyliśmy też stację meteorologiczną.
Od trawnika do łąki kwietnej przy szkole podstawowej nr 124
Duże obszary pokryte trawnikiem warto stopniowo urozmaicać, a ich części przekształcać w łąki kwietne. Te powstawać mogą z nasion lub sadzonek. Tym razem zdecydowaliśmy się na wykorzystanie tej drugiej opcji. Przy szkole powstała oaza wspierająca bioróżnorodność – owady, motyle ale i ptaki. Wielogatunkowa łąka to nie wszystko. Na terenie rozmieściliśmy także dodatkowe nasadzenia drzew i założyliśmy zieloną ścianę. Łącznie objęliśmy działaniami 420 m2!
Ogrody deszczowe przy szkole podstawowej nr 128
Przy szkole im. Marii Curie-Skłodowskiej stworzyliśmy dwa okazałe ogrody. Przy elewacji frontowej założyliśmy ogród w skrzyni, a za budynkiem ogród deszczowy w gruncie.
Zespół projektu
Judyta Łuczyńska – koordynatorka projektu (judyta.luczynska@sendzimir.org.pl)
Barbara Surmacz-Dobrowolska – koordynatorka projektu ds. formalno-finansowych (barbara.surmacz.dobrowolska@sendzimir.org.pl)
Informacje o projekcie na Stronie Operatora.
Projekt “Szkoła przyjazna klimatowi. Modelowe centrum edukacji na temat łagodzenia i adaptacji do zmian klimatu w mieście” korzysta z dofinansowania o wartości 478 138 euro, otrzymanego od Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w ramach funduszy EOG, w ramach Programu Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu; obszar programowy: Klimat. Celem projektu jest pogłębienie wiedzy uczniów i nauczycieli na temat skutków zmiany klimatu oraz metod adaptacji do nich.
Potrwa od 1 stycznia 2022 do 31 października 2023 r.
Wspólnie działamy na rzecz zielonej Europy.
