To już tradycja, że doroczny zjazd partnerów projektu INTERLACE poprzedza konferencję Cities Talk Nature, dostępną dla szerszego grona odbiorców. Tym razem odbyła się pod hasłem „Uwolnienie potencjału niewykorzystanych obszarów miejskich”. Gospodarzem imprezy było niemieckie Chemnitz. I nie był to przypadek. Saksońskie miasto wyrosło na fali uprzemysłowienia. Oprócz osiągnięć wiązało się to jednak z wszelkimi błędami, które znamy także z polskich ośrodków. Wytyczanie biegu rzeki od linijki, a nawet przykrywanie jej koryta betonową konstrukcją było postrzegane w początkach XX wieku jako ruch modernizacyjny. Zupełnie odwrotnie niż w XXI wieku.
Jak wiele miast, Chemnitz mierzy się obecnie ze zmianami klimatu, częstszymi suszami i podnoszącym się poziomem wód w wyniku powodzi błyskawicznych. Zespół planistyczny już kilka lat temu zdecydował zatem o rozpoczęciu renaturyzacji przepływającej przez centrum miasta rzeki Chemnitz. Do tego dołączył realizowany obecnie plan renaturyzacji jej bocznego dopływu, w dzielnicy Pleissenbach. Obydwa miejsca zwiedziliśmy w ramach wizyt studyjnych.
Przykłady z całego świata
Najpierw kilka słów o dorocznym zjeździe konsorcjum INTERLACE. Gwoździem programu była premiera internetowego projektu reklamowanego wdzięcznym akronimem UGA. Inicjatorkami Urban Governance Atlas są McKenna Davis i Natalia Burgos Cuevas z Ecologic Institute. Strona internetowa będzie sukcesywnie rozszerzana. Obecnie prezentuje 250 instrumentów NBS, od narzędzi finansowych po konkretne przykłady realizacji w terenie. Zbiera efekty pracy 48 różnorodnych instytucji. W tym rozwiązania wypracowane przez Fundację Sendzimira razem ze Stowarzyszeniem Metropolia Krakowska.
Większość programu wypełniła seria warsztatów służących wymianie doświadczeń między przedstawicielami miast oraz instytucji wspierających rozwój błękitno-zielonej infrastruktury w Chemnitz, Portoviejo (Ekwador), Granollers (Hiszpania), Envigado (Kolumbia), metropolii CIBIMA (Kostaryka) oraz Metropolii Krakowskiej. Większość instrumentów wypracowanych w trakcie projektu jest w zaawansowanej fazie, więc obrady przyjmowały często formę pytania: „Jak dalej promować dziedzictwo INTERLACE?”
Uwolnienie potencjału
Wieńcząca doroczny zjazd, dwudniowa konferencja Cities Talk Nature była okazją nie tylko do pokazania dorobku INTERLACE na zewnątrz, ale i posłuchania o najciekawszych dobrych praktykach. Oprócz prezentacji Floriana Etterera z Departamentu Zieleni Miejskiej miasta Chemnitz inspirująco zabrzmiał też wykład Dusty’ego Gedge’a, prezesa European Federation of Green Roof & Living Wall Associations.
Jednak show skradła Anne Budinger opowiadająca o metropolii Ruhry. Kiedyś mówiło się o tym niemieckim regionie w kontekście gospodarczych przemian. Przejściu od ciężkiej produkcji na bazie węgla i stali do przemysłów kultury. Prasa rozpisywała się wtedy o wzorcowej transformacji.
Teraz region postawił sobie za cel stworzenie największego postindustrialnego parku na świecie. Metropolia Ruhr łączy 33 gminy. W tym obszarze 360 kilometrów kwadratowych (8% terenu) już jest chronione ze względów przyrodniczych. A dalszej renaturyzacji poddawane są nawet kopalniane hałdy. Które oprócz możliwości testowania odpornej na trudne warunki roślinności dają też możliwości do rozwoju rekreacji. Jak podkreślała prelegentka dość wypłaszczony teren niziny europejskiej, za sprawą górnictwa zyskał pagórkowate elementy krajobrazu. Skwapliwie skorzystali z nich rowerzyści uprawiający downhill.
Przegląd nowych metod
W środowisku promotorów rozwiązań opartych na przyrodzie panuje ostatnio spory ferment jeśli chodzi o metody angażowania kolejnych osób w dyskusję o tym jak zarządzać miastami by stały się bardziej odporne na zmiany klimatu. Obecnie panuje trend do wykorzystywania wszelkich skutecznych środków. Co widoczne było i w Chemnitz.
Podczas warsztatów testowaliśmy chociażby grę Minecraft i jej potencjał w edukowaniu dzieci. Do testów użyliśmy zmapowanego Chemnitz, w którym na tabletach projektowaliśmy błękitno-zieloną infrastrukturę. Sprawdzaliśmy też aplikację LoQuiz żeby przekonać się czy gry miejskie można wykorzystać do przybliżania wyzwań klimatycznych i zaproponowania adekwatnych do nich rozwiązań opartych na przyrodzie. Obydwa rozwiązania będą niebawem stosowane do edukowania dzieci i młodzieży także w Metropolii Krakowskiej.
W trakcie samej konferencji Cities Talk Nature dominowały co prawda tradycyjne warsztaty przy stolikach. Jednak i tu mieliśmy okazję przetestować nieco inne metody pracy, chociażby ze scenariuszami. Przykładem był warsztat przygotowany przez Doris Knoblauch i Sarę Arnold.
Kilkuosobowe grupy miały wypracować kompromis wprowadzający rozwiązanie oparte na przyrodzie. Każda z osób przyjmowała inną funkcję, burmistrzyni, planisty, inwestora, urzędniczki zarządzającej zasobami wodnymi. Z takim podziałem ról mieliśmy przeprowadzić kompleksową interwencję. Dostaliśmy plany fikcyjnego miasta oraz zestaw klocków LEGO z wymagającym przebudowy kwartałem miasta. Ponieważ interesariuszy było wielu, a przestrzeń dość ograniczona, konieczna była współpraca. Po dwóch godzinach warsztatu każdy z uczestników był sobie w stanie łatwo wyobrazić wszelkie trudności wynikające z negocjacji.
Połączenie teorii i praktyki
Jedną z najmocniejszych stron projektu INTERLACE jest łączenie wiedzy badawczej z praktyką. Większość poruszonych w czasie konferencji tematów znalazło ilustrację w realnej przestrzeni. Obserwacja zielonego dachu z całą paletą roślin, od drzew po byliny, pozwalała na analizę technicznej strony takich przedsięwzięć. Mocnym punktem była też wizyta w ogrodzie społecznościowym Saatgutgarten, którego celem jest promowanie rozwoju miejskiej bioróżnorodności. W Chemnitz taki ogród służy nie tylko uczniom z pobliskiej podstawówki.
To miejsce przyciąga też osoby w kryzysie psychicznym i mierzące się z uzależnieniami. Praca w ogrodzie jest dla nich pomocna w budowaniu odmiennych nawyków i regenerowaniu sił w otoczeniu przyrody. Chemnitz to przykład, że dzięki wielowymiarowemu podejściu do rozwiązań opartych na przyrodzie, oprócz efektywnej błękitno-zielonej infrastruktury otrzymujemy też wymierne społeczne korzyści.
___
Projekt INTERLACE jest finansowany w ramach mechanizmu Horyzont 2020. Platforma do wymiany wiedzy między miastami, instytutami badawczymi oraz sektorem NGO zrzesza specjalistów z Europy i Ameryki Południowej. W Chemnitz spotkali się więc specjaliści z Belgii, Ekwadoru, Hiszpanii, Kostaryki, Kolumbii, Niemiec, Polski, Belgii i Wielkiej Brytanii.
