Finałowy zjazd Zielonego Lidera już za nami! Nie obyło się bez wzruszeń, ale i zobowiązań. Wiele razem doświadczyliśmy i nauczyliśmy się od siebie. Oprócz wiedzy i gotowego planu działania, liderzy i liderki zyskali nowe kontakty, które będą pomagać im skutecznie realizować wypracowane projekty.
Zespoły, które od lutego 2022 r. intensywnie pracowały w ramach programu, w trakcie ostatniego spotkania zaprezentowały swoje projekty i przedyskutowały je z innymi uczestnikami oraz zaproszonymi ekspertami i ekspertkami.
Ochrona powietrza w działaniach zielonych liderów i liderek
W trakcie sesji poświęconej ochronie powietrza swoje projekty prezentowały zespoły: Inicjatywa Las Młochowski (ILM), Skawina, Szydłowiec, Zielony Heimat.
Zespoły postawiły przed sobą różnorodne cele od ochrony lasów, przez zwiększanie efektywności energetycznej budynków, aż do zmiany lokalnych przepisów. Wszystkie wymagają zaangażowania w działania różnych grup społecznych, dlatego ważnym elementem projektów są nieszablonowe sposoby dotarcia do mieszkańców i mieszkanek.
Dla Inicjatywy Las Młochowski kluczowe jest zatrzymanie wycinek i trzebieży lasów wokół Podkowy Leśnej. Równolegle do zbierania podpisów pod petycją ograniczającą wycinkę, zespół stara się pokazać lokalnej społeczności, ile wart jest las, jeśli weźmiemy pod uwagę inne walory niż pozyskiwanie drewna. Badanie usług ekosystemowych lasu, jest sposobem na dotarcie do interesariuszy i zaangażowanie ich w działanie na rzecz ochrony lasu przed wycinką.
Grupa ze Skawiny skoncentrowała się na ograniczaniu zużycia energii w budynkach użyteczności publicznej, podchodząc do tematu systemowo. Szkoły i przedszkola przejdą audyty energetyczne, które pozwolą na opracowanie planów termomodernizacji. Na podstawie planów gmina będzie m.in. wymieniać źródła ciepła, montować fotowoltaikę, doposażać grzejniki w głowice termostatyczne i wymieniać oświetlenia. Wszystkim inicjatywom towarzyszyć będzie edukacja pracowników.
Z kolei zespół Zielonego Heimatu postanowił przyjrzeć się zasadom dotacji na wymianę źródeł ciepła, które utrwalają wykorzystanie węgla do opalania domów. Pod hasłem “Po lepszy luft!” Zieloni Liderzy planują przekonywać decydentów do wprowadzenia nowego regulaminu udzielania dotacji, tak by w większym stopniu zachęcał on do inwestycji w źródła ciepła wykorzystujące odnawialne źródła energii (co w dobie kryzysu energetycznego jest nie lada wyzwaniem!).
Zespół z Szydłowca opracował wielowątkowy plan walki ze smogiem, obejmujący zarówno nacisk na decydentów (zarząd, radę miasta), jak i działania bezpośrednio prowadzone przez osoby z zespołu. Projekt przewiduje m.in. zwiększenie terenów zielonych (tu zespół chce skorzystać z możliwości jakie daje budżet obywatelski), stworzenie alertownika do zgłaszania “kopciuchów”, uruchomienie stypendium miejskiego dla osób aktywnych na polu ekologii, powołanie mobilnego ekodoradcy i wiele innych.
Prezentacji zespołów ze ścieżki POWIETRZE przysłuchiwały się ekspertki: Marta Babicz (NFOŚiGW), Iwona Janicka (OFOP), Agnieszka Warso-Buchanan (Prawnicy dla Ziemi ClientEarth), które w trakcie panelu podsumowującego podzieliły się swoimi spostrzeżeniami i radami dla zespołów. Dużo uwagi poświęcono nowym możliwościom finansowania projektów (ze środków unijnych) i zmianom, jakie będą wprowadzane w już istniejących programach, głównie programie Czyste Powietrze.
Pomysły zielonych liderów i liderek na zmiany w gospodarce odpadami
W trakcie sesji poświęconej zrównoważonej gospodarce odpadami swoje projekty prezentowały zespoły: Rydułtowy, Sulików, Lidzbark Warmiński, EkoGniezno, Miedźno, Sędziejowice.
Liderzy i liderki starali się zmierzyć z różnymi wyzwaniami wokół segregacji, recyklingu i ograniczania wytwarzania odpadów, zachęcenia mieszkańców do zaangażowania w te działania, kompostowania, wykorzystania PSZOKów. Wszystkim dyskusjom przyświecało hasło: “najlepszy śmieć, to ten, który nie powstał”.
Całkowite wyeliminowanie bioodpadów na PSZOKu w Sulikowie? By to osiągnąć zespół zaplanował cykl spotkań i warsztatów edukacyjnych, podczas których chce pokazywać, że kompostowanie nie musi być trudne. Zielone Liderki powalczą również o drugie życie niepotrzebnych przedmiotów, tworząc przestrzeń usług wzajemnych, zwany “przedPSZOKiem”. Dużym wyzwaniem będzie ocieplenie wizerunku PSZOK-u wśród mieszkańców gminy.
Podobne zadanie stoi przed zespołem z Sędziejowic, którzy planują wybudowanie nowego PSZOK-u. Zespół chce, by był to nowoczesny, przyjazny dla mieszkańców obiekt, który służy nie tylko selektywnej zbiórce odpadów, ale działaniom społecznym, takim jak kawiarenki naprawcze, drugie życie rzeczy itp.
Zespół z Miedźna zadeklarował bardzo konkretny cel. Chce zmniejszyć o 10% ilość odpadów zmieszanych do końca 2024 roku. Jak? Poprzez edukację mieszkańców i pracowników, zwiększenie liczny zgłoszonych do systemu domów, zwiększenie stawki zwolnienia z opłaty za kompostowanie odpadów, regularne kontrole. Zespół planuje także wprowadzenie uchwały o płatnym odbiorze odpadów budowlanych i wielkogabarytowych poza terminami ich odbioru.
Rozwiążmy to razem! Zespół z Rydułtów skupił się na podniesieniu poziomu selektywnego zbierania odpadów komunalnych w szczególności w zabudowie wielolokalowej poprzez różnego typu działania edukacyjne i informacyjne. Pierwszym krokiem było poznanie potrzeb mieszkańców i mieszkanek za pomocą ankiety o systemie gospodarowania odpadami w mieście.
Podobne zadanie postawił przed sobą zespół z Gniezna, który już teraz wprowadza innowacje w system gospodarowania odpadami w mieście (nowoczesny PSZOK pozwalający na lepszą kontrolę opłat za odpady oraz jakości segregacji, dbałość o przejrzyste i jednolite oznaczenie altan śmietnikowych w całym mieście).
Zespół z Lidzbarka Warmińskiego zdecydował skupić się na zmianach w samym urzędzie. Zaplanował wprowadzenie dodatkowych pojemników na bioodpady, edukację pracowników jak właściwie segregować, zastąpienie plastikowych butelek wodą w dzbankach, instalacja źródełek pitnej wody kranowej.
Na koniec sesji ODPADOWEJ, zaproszeni eksperci – Przemysław Radwan (Szkoła Liderów), Agata Delmaczyńska (Green Officer), Joanna Furmaga (PZS), Ewa Chodkiewicz (WWF Polska) – podsumowali szanse i zagrożenia dla realizacji planów Zielonych Liderów. Podkreślano, jak ważna jest dobra diagnoza potrzeb mieszkańców oraz wiarygodność osoby/instytucji wprowadzającej zmianę w społeczności lokalnej (np. urząd namawiający do kompostowania, sam powinien kompostować).
Zielono-błękitne liderki i liderzy
W trakcie sesji poświęconej rozwiązaniom błękitno-zielonej infrastruktury swoje projekty prezentowały zespoły z Chrzanowa, Polkowic, Niepołomic, Zawiercia, Izabelina oraz Piasecznej Górki.
W trakcie prezentacji uwagę zwróciły różnorodne i na różną skalę podejmowane działania w obszarze BZI. Niezaprzeczalnie wprowadzanie każdej zmiany wiążę się ze zmianą mentalności i pokonaniem czasem najtrudniejszego wyzwania, jakim jest zmiana przyzwyczajeń i podejścia mieszkańców (i nie tylko!) do nowych bardziej naturalnych rozwiązań zieleni i wody w przestrzeni.
Zawiercie mierzy się z regularnym zalewaniem ulicy. Problem nie jest łatwy do rozwiązania, ponieważ w grę wchodzą skomplikowane kwestie własności gruntów i konflikt sąsiedzki. Zespół postanowił podjąć działania mediacyjne. Trzymamy kciuki!
Zespół z Polkowic chce przekonać mieszkańców do retencjonowania wody na własnych gruntach. Aby dać dobry przykład i wzbudzić ciekawość, wybudował ogród deszczowy na terenie publicznym i łatwo dostępnym dla przechodniów. W Polkowicach powstanie także katalog sposobów i przykładów zagospodarowania deszczówki, dostępny online dla mieszkańców, deweloperów, zarządców dróg, sołtysów.
Niepołomice planują ograniczyć spływ wód opadowych z rynku w Niepołomicach i terenów przyległych. Jak? Przede wszystkim poprzez zwiększenie terenów zielonych. Niezbędne będzie obudowanie działań inwestycyjnych, edukacją wszystkich interesariuszy.
W Chrzanowie powstała koncepcja zagospodarowania terenów poprzemysłowych – Kamieniołom Skała oraz składowisko odpadów wydobywczych Matyld z przyległym zbiornikiem wodnym. Mają powstać tu przestrzenie zielone, służące rekreacji, ale też ochrony bioróżnorodności.
Zespół z Izabelina pracuje nad ambitną koncepcją renaturyzacja części rowu „opaskowego” w Truskawiu. Celem jest zwiększenie retencji, poprawa warunków mikroklimatycznych, wsparcie różnorodności biologicznej, zwiększenie atrakcyjności terenu (turystyka piesza i rowerowa) oraz edukacja – uświadamianie konieczności retencji, wsparcia bioróżnorodności i stosowania NBS.
W Piasecznej Górce szutrowa droga ma zostać utwardzona. Zespół chce opracować koncepcję nowej drogi, która uwzględniałaby rozwiązania retencyjne, jak rów bioretencyjny obok drogi czy powierzchnię przepuszczalną. Prócz tego osoby z zespołu prowadzą kampanię informacyjną dotyczącą retencjonowania wody na własnym podwórku – wszystko to by zminimalizować ryzyko występowania podtopień.
W dyskusji panelowej zaprezentowane projekty ścieżki BZI podsumowali: Marta Majka Wiśniewska (PZS), Łukasz Pawlik (ZZM Kraków), Iwona Wagner (UŁ), Tomasz Bergier (FS).
Wydarzenie zakończyły krótkie wykłady. O perspektywach (współ)działania, które otworzyły się dzięki uczestnictwu w programie opowiedział Marcin Piotrowski absolwent pierwszej edycji Zielonego Lidera. Agnieszka Kula, aktywistka dla sprawiedliwości klimatycznej działająca w MSK i Fridays For Future zwróciła uwagę na znaczenie działań oddolnych i lokalnych w walce o spowolnienie zmiany klimatu.
Co dalej z Zielonym Liderem?
Spotkanie podsumowujące nie zakończyło działań w ramach Programu. Zespoły mają jeszcze możliwość skorzystania z wizyt studyjnych i indywidualnego doradztwa specjalistycznego, tak, by wypracowane przez nie projekty były gotowe do wdrożenia.
W czasie spotkania Agnieszka Mazur z Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności zauważyła, że warto stworzyć przestrzeń do poznania się liderów i liderek z pierwszej i drugiej edycji. My również mamy nadzieję na takie spotkanie. Tyle wspaniałych działaczy w jednym miejscu? To by była energia! Już tą co towarzyszyła nam w trakcie ostatniego zjazdu moglibyśmy zasilić całkiem sporą elektrownię!
Chcesz dołączyć do grona Zielonych Liderów i Liderek? Zachęcamy do śledzenia naszej strony, bo już wkrótce rozpoczniemy rekrutację do kolejnej edycji!
