Zespoły biorące udział w trzeciej (2023) edycji programu Zielony Lider pokazują, że do kwestii środowiskowych związanych z jakością powietrza można podejść na wiele sposobów. Który z nich jest najlepszy? To zależy od lokalnych potrzeb. Oto przegląd trzech skutecznych koncepcji rozwiązań.
Transformacja
Gmina Rumia (woj. pomorskie) postanowiła zmierzyć się z tematem ubóstwa energetycznego. Większość zabudowań na jej terenie to domy jednorodzinne, połowa palenisk należy do starego typu i jest opalana niskogatunkowym węglem bądź drewnem. Z badań prowadzonych przez gminę (około 50 próbek zimnego popiołu rocznie) wynika również, że w piecach często lądują śmieci, co wzmaga toksyczność dymu wydostającego się z kominów.
Samorząd postawił więc w swoim planie na transformację rozpisaną do 2030 roku. Wiąże się to nie tylko z wymianą pieców, ale i termomodernizacją, ponieważ duża część budynków wykazuje niską efektywność energetyczną. Sprawę komplikuje trudna sytuacja ekonomiczna wielu rodzin. Kombinacja niskich dochodów i dużych wydatków sprawia, że mieszkańców nie stać na zielone inwestycje.
Plan zespołu zakłada, że do 2030 roku połowa domostw dotkniętych ubóstwem energetycznym uzyska pomoc. Żeby ją zapewnić potrzebne jest dobre zmapowanie potrzeb. Ma w nim pomóc współpraca z Instytutem Badań Strukturalnych z Warszawy, który zaprosił gminę jako partnera do projektu LIFE+. Jeśli wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie, Rumia razem z ośrodkami z Portugalii i Grecji wejdzie do 3-letniego programu badawczego. Pozwoli on precyzyjnie zdiagnozować problem ubóstwa energetycznego, pogrupować gospodarstwa według potrzeb oraz dobrać dla nich odpowiedni model wsparcia.
Edukacja
Z jakością powietrza postanowiła zmierzyć się także Lokalna Grupa Działania Ziemia Lubawska (woj. warmińsko-mazurskie) zrzeszająca 8 gmin. Organizacja postawiła sobie za cel edukację ekologiczną, ze szczególnym uwzględnieniem jakości powietrza. Zespół chce nie tylko dotrzeć do mieszkańców z odpowiednim przekazem, ale i pomóc w rozwiązaniu problemu, chociażby pozyskaniu funduszy. W trakcie Zielonego Lidera zespół sprecyzował komunikaty skierowane do mieszkańców. Podkreśla w nich aspekty zdrowotne, sprawczość jaką wykazują się mieszkańcy i oferuje doradztwo przy wymianie pieca czy dociepleniu. W realizacji planu mają pomóc spotkania konsultacyjne i baza regionalnych firm – to audytorzy, instalatorzy i doradcy rekomendowani przez gminę. Punkt konsultacyjny zapewnia też pomoc w pisaniu i rozliczaniu wniosków. Zespół stara się więc o fundusze na dodatkowy etat, sprzęt i wsparcie logistyczno-administracyjne, żeby z takim zapleczem powołać zespół projektowy realizujący zadanie kompleksowo.
Także Konin mierzy się z niską emisją i kotłami na paliwo stałe. Choć statystyki są tu nieco inne niż w Lubawie, recepta okazała się dość podobna: dotarcie do mieszkańców i współpraca ze sprawdzonymi firmami produkującymi i montującymi źródła ciepła. Do nawiązywania relacji z mieszkańcami zespół korzysta z wielu kanałów od drzwi otwartych, przez informacje w mediach, ulotki, film instruktażowy, aż po współpracę ze Strażą Miejską oraz Miejskim Ośrodkiem Pomocy Rodzinie. Podobnie jak w Lubawie, gmina uruchomiła punkt konsultacyjny dla mieszkańców.
Samowystarczalność
Zespół z Kowar (woj. dolnośląskie) postawił z kolei na samowystarczalność energetyczną. Przedstawiciele gminy w trakcie programu Zielony Lider odkryli potencjał leżący w przynależności do klastra energetycznego. Zespół postanowił ożywić jego działania i tym kanałem ubiega się o dofinansowanie swojej strategii. W kolejnym kroku klaster może być też wykorzystany do zdobycia finansowania różnych pro-klimatycznych inwestycji. Na czym miałyby one polegać?
Na samowystarczalność energetyczną Kowar ma się złożyć wiele różnych rozwiązań uwzględniających gminne obiekty. Jedna z większych inwestycji jest przewidziana wokół zbiornika retencyjnego. Przy okazji jego remontu samorządowcy chcą zbudować infrastrukturę dla odnawialnych źródeł energii. Solary planowane są na dachach budynków i obrzeżu zbiornika, który jest dobrze eksponowany na słońce. Panele fotowoltaiczne są przewidziane także w pobliżu ścieżki rowerowej. Gmina do swojej strategii chciałaby również wpisać budowę biogazowni. Nadwyżki energetyczne mogłyby posłużyć do produkcji zielonego wodoru. By uporządkować te i inne pomysły i nadać im odpowiednie priorytety potrzebna jest strategia. Dlatego jeszcze w trakcie programu zespół złożył wniosek w konkursie na sfinansowanie prac nad nową strategią dla gminnego klastra.
Zdjęcie nagłówkowe: Gerd Altmann z Pixabay
