Konferencja Budynki historyczne w czasach kryzysu klimatycznego. Jak je chronić, odnawiać lub modernizować podsumowująca projekt Mitygacja zmian klimatu w budynkach zabytkowych odbyła się 29 września 2022 w Centrum Kreatywności Targowa w Warszawie. Program podzielony był na dwie części: sesję plenarną i dwie sesje warsztatów praktycznych. Zapraszamy do zapoznania się z relacją z wydarzenia!
Warsztat nt. renowacji okien i drzwi, fot. Tomasz Kaczor
Konferencję współtworzyliśmy z ekspertami, którzy dzielili się swą wiedzą i doświadczeniem na różnych etapach trwania projektu: opracowując materiały edukacyjne w ramach programu szkoleniowego, pisząc teksty do publikacji, czy wspólnie z nami przygotowując warsztaty stacjonarne w miastach partnerskich.
W trakcie konferencji swą premierę miała publikacja Rewaloryzacja i modernizacja budynków historycznych w dobie kryzysu klimatycznego pod redakcją Tomasza Jeleńskiego. Wszyscy uczestnicy konferencji otrzymali egzemplarz poradnika. Do podsumowania projektu zaprosiliśmy także przedstawicieli chorwackiego partnera projektu – Croatia Green Building Council. Mihaela Zamolo oraz Aleksandar Jelovac poprowadzili jedną z sesji warsztatowych na temat narodowego programu renowacji energetycznej budynków historycznych w Chorwacji.
Każdy uczestnik konferencji otrzymał naszą najnowszą publikację, fot. Tomasz Kaczor
Inspirujące wprowadzenie
Prof. Alexandra Troi z Eurac Research, ekspertka renowacji energetycznej budynków historycznych, uczestniczyła w wielu projektach upowszechniających rozwiązania zwiększające efektywność energetyczną tych budynków. Dzięki jej wystąpieniu uczestnicy konferencji mieli okazję prześledzić kilka przykładów renowacji budynków historycznych, które dostępne są na stronie HIBERatlasu (Historic Building Energy Retrofit Atlas). Poznali też narzędziee wspierające procesy decyzyjne HIBERtool, które prezentuje katalog możliwych rozwiązań z zakresu wentylacji, stolarki okiennej, izolacji ścian oraz zastosowania energii słonecznej. Narzędziem wspomagającym wybór najlepszego rozwiązania są także algorytmy optymalnego zakresu renowacji energetycznej opracowane przez Tomasza Jeleńskiego w ramach projektu Mitygacja zmian klimatu w budynkach zabytkowych jako integralny element naszej najnowszej publikacji.
Rozmowy kuluarowe po wykładzie key-speakerki prof. Alexandry Troi (po prawej), fot. Tomasz Kaczor
Wyzwania i dobre praktyki – dyskusja panelowa
Panel dyskusyjny, od lewej Agnieszka Czachowska, Adam Wojtalik i Małgorzata Borys, fot. Tomasz Kaczor
Na zakończenie sesji plenarnej wysłuchaliśmy bardzo interesującej dyskusji prowadzonej przez Agnieszkę Czachowską – architektkę, ekspertkę Fundacji Sendzimira. Małgorzata Borys (mamArchitekci) oraz Adam Wojtalik (Łódzka Spółka Infrastrukturalna), architekci doświadczeni w prowadzeniu inwestycji w budynkach historycznych i zabytkowych, zwrócili uwagę na kilka bardzo ważnych aspektów.
- Jednym z kluczowych postulatów była otwartość wszystkich grup zawodowych na dialog i szukanie najlepszych dla danej inwestycji rozwiązań. Brak wstępnych konsultacji w interdyscyplinarnych zespołach eksperckich skutkuje opóźnieniami w harmonogramie inwestycji, zwiększeniem kosztów jej realizacji, a także przyszłego użytkowania oraz brakiem ambitnych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych. By minimalizować wpływ subiektywnych opinii w procesie wydawania decyzji, należałoby rozważyć utworzenie (np. przez samorządy) komisji, zrzeszających reprezentantów kluczowych dla procesu inwestycyjnego profesji i decydentów, oceniających daną inwestycje z różnych perspektyw. Dzieje się już tak np. w Wielkiej Brytanii, czy w Berlinie (metodę interdyscyplinarnych zespołów zastosowaliśmy także w trakcie warsztatów projektowych, które odbyły się w Mysłowicach, Olsztynie i w Bielsku-Białej).
- Drugi kluczowy aspekt to reforma systemu ochrony budynków zabytkowych. Także i w tym przypadku przykłady dobrych praktyk płyną z zagranicy (np. z Danii), gdzie funkcjonuje jeden rejestr zabytków z uwzględnieniem skali wartości tychże obiektów. Budynki najwyższej rangi są objętą najwyższą ochroną, a pieczę nad nimi sprawują władze rządowe. Zabytki mniejszej rangi są już w dyspozycji samorządów, które mogą korzystać z katalogu dostępnych rozwiązań przypisanych danej kategorii obiektu.
- Rozmówcy zwrócili uwagę na edukację społeczeństwa. Im wyższa świadomość skutków zmian klimatu wśród obywateli, tym większy wachlarz argumentów, którymi można posłużyć się np. w rozmowie z inwestorem, konserwatorem, czy zarządcą budynku, by zachęcać ich do odważniejszego sięgania po proklimatyczne rozwiązania.
Algorytmy, NBS w obiektach historycznych i doświadczenia z Chorwacji
Praca warsztatowa to jest to, co lubimy najbardziej, fot. Tomasz Kaczor
W każdej z sesji warsztatowych uczestnicy mogli zdecydować się na wybór jednego z czterech tematów. Pierwsza grupa miała okazję zapoznać się z narzędziem opracowanym przez Tomasza Jeleńskiego w publikacji Rewaloryzacja i modernizacja budynków historycznych w dobie kryzysu klimatycznego. Kolejna grupa, przy wsparciu architektek Agnieszki Czachowskiej i Natalii Szablowskiej badała możliwości zastosowanie rozwiązań błękitno-zielonej infrastruktury w obiektach historycznych i ich otoczeniu. Warsztat prowadzony przez naszych chorwackich parterów dawał z kolei możliwość przeanalizowania opracowanego przez rząd Chorwacji ogólnokrajowego programu renowacji energetycznej budynków. Pani Anna Bobko, Miejski Konserwator Zabytków z Olsztyna, poszukiwała natomiast kompromisu pomiędzy wytycznymi konserwatorskimi a kryzysem klimatyczny.
Planowanie błękitno-zielonych rozwiązań, fot. Tomasz Kaczor
Rozwiązania techniczne i spacer po Centrum Praskim Koneser
W tej sesji Cezary Czemplik z Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Budownictwa Naturalnego poprowadził warsztat na temat termomodernizacji wewnętrznej budynków za pomocą technologii o otwartym oporze dyfuzyjnym, a Anna Zaręba z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika przedstawiła dobre praktyki renowacji okien i drzwi. Osoby zainteresowane praktyczną analizą konkretnych przykładów budynków mogły wybrać się na spacer po Centrum Praskim Koneser. Kompleks został wyróżniony Nagrodą Architektoniczną Prezydenta m.st. Warszawy za najlepszą rewitalizację w 2019 r. oraz otrzymał certyfikat BREEAM na poziomie Excellent.
Spacer po Centrum Praskim Koneser, fot. Tomasz Kaczor
Dziękujemy i do zobaczenia wkrótce! Fot. Tomasz Kaczor
Ramowy program konferencji:
Sesja plenarna (10:00-11:50)
Wykład wprowadzający: Renowacja i modernizacja budynków historycznych na miarę czasów kryzysu klimatycznego – Alexandra Troi, wicedyrektor Instytutu Energii Odnawialnej Eurac Research w Bolzano, ekspertka w obszarze termomodernizacji budynków historycznych
Dyskusja panelowa: Wyzwania i dobre praktyki wdrażania rozwiązań proklimatycznych w budynkach historycznych w polskich miastach z udziałem:
- architektki Małgorzaty Borys – współwłaścicielki pracowni mamArchitekci oraz stałej współpracowniczki Grupa 5 Architekci. Tematy projektowe, po które sięga najchętniej wiążą się z szeroko pojętą rewitalizacją – budynków istniejących i przestrzeni publicznych, z naciskiem na aspekty społeczne oraz zrównoważony rozwój (np. przebudowa Dworca Głównego we Wrocławiu, Browarów Piastowskich we Wrocławiu, szeregu budynków istniejących w obszarach konserwatorskich w Warszawie, Placu Wolności w Łodzi, zazielenienie Rynku w Kielcach);
- architekta Adama Wojtalika – współautora wielu budynków użyteczności publicznej, szefa zespołu projektowego w Dziale Inwestycji w Łódzkiej Spółce Infrastrukturalnej, która realizuje wiele przedsięwzięć rewitalizacyjnych. Zakres działań Spółki dotyczy przede wszystkim budowy, remontów lub innych robót budowlanych przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków lub ujętych w gminnej ewidencji zabytków oraz ich późniejsze zarządzanie i administrowanie.
Pierwsza sesja warsztatowa (12:10-13:40)
Uczestnicy i uczestniczki wybierają jeden warsztat w każdej sesji, na etapie rejestracji na wydarzenie.
- Algorytmy optymalnego zakresu renowacji energetycznej – dr Tomasz Jeleński, Politechnika Krakowska, Fundacja Sendzimira, ekspert w projekcie Mitygacja zmian klimatu w budynkach zabytkowych i redaktor naukowy poradnika Rewaloryzacja i modernizacja budynków zabytkowych w dobie kryzysu klimatycznego
- Zastosowanie rozwiązań błękitno-zielonej infrastruktury w obiektach historycznych i ich otoczeniu – Natalia Szablowska, Natalia Szablowska Biuro Architektoniczne, architektka specjalizująca się w rewitalizacji budynków zabytkowych i ich otoczenia z uwzględnieniem błękitno-zielonej infrastruktury oraz Agnieszka Czachowska, Fundacja Sendzimira, architektka, ekspertka w projekcie Mitygacja zmian klimatu w budynkach zabytkowych
- What can Poland learn from Croatian National Program for Renovation of Heritage Buildings? – Mihaela Zamolo, Croatia Green Building Council, inżynier konstruktor specjalizująca się w projektowaniu zrównoważonych budynków uwzględniając dziedzictwo kulturowe, członkini wielu stowarzyszeń zawodowych i komisji eksperckich przygotowujących przepisy w dziedzinie budownictwa oraz Aleksandar Jelovac, Croatia Green Building Council, politolog, trener, koordynator projektu Mitygacja zmian klimatu w budynkach zabytkowych (uwaga: warsztat w jęz. angielskim bez tłumaczenia
- Wytyczne konserwatorskie a kryzys klimatyczny – poszukiwanie kompromisu – Anna Bobko, Miejski Konserwator Zabytków w Olsztynie, uczestniczka warsztatów projektowych w ramach projektu Mitygacja zmian klimatu w budynkach zabytkowych
Druga sesja warsztatowa (14:40-16:10)
- Algorytmy optymalnego zakresu renowacji energetycznej – dr Tomasz Jeleński
- Termomodernizacja wewnętrzna budynków za pomocą technologii o otwartym oporze dyfuzyjnym – Cezary Czemplik, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Budownictwa Naturalnego, architekt specjalizujący się w doborze materiałów naturalnych ze znajomością fizyki budowli na poziomie aktywnych procesów cieplno-wilgotnościowych oraz obliczeniach energetycznych zużycia energii i doboru instalacji
- Stolarka w budynkach zabytkowych. Dobre praktyki renowacji okien i drzwi – dr Anna Zaręba, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, adiunkt w Katedrze Konserwacji-Restauracji Architektury i Rzeźby, specjalizuje się w problematyce konserwatorskiej i technologicznej szkła i ceramiki artystycznej
- Spacer po Centrum Praskim Koneser (Plac Konesera 2, Warszawa). Oprowadzenie po obiekcie, który jest przykładem współpracy inwestorów, architektów oraz konserwatorów zabytków. Kompleks został wyróżniony Nagrodą Architektoniczną Prezydenta m.st. Warszawy za Najlepszą rewitalizację w 2019 r. oraz otrzymał certyfikat BREEAM na poziomie Excellent
